Viviscal voor haaruitval: misleidend en ineffectief
28 April 2024 / 8 minutes read /
5
Saw Palmetto: Populair maar Ineffectief
Zaagpalm, ook bekend onder de naam Saw Palmetto en Serenoa Repens, wordt via het internet al enkele jaren aangeprezen als een effectief middel voor het behandelen van haaruitval. Het zou dit doen door het hormoon DHT dihydrotestosteron te verlagen. Een eigenschap die gedeeld wordt met het effectieve anti-haaruitval medicijn finasteride.
Het onderzoek waarnaar verwezen wordt dateert uit 1984.[1] Een laboratorium studie die een extreem hoge dosis Saw Palmetto gebruikte waardoor het resultaat uit het onderzoek praktisch niet relevant is.
Desondanks wordt de studie in meerdere onderzoeken geciteerd als bewijs voor de effectiviteit van Saw Palmetto. En dat is goed nieuws voor de bedrijven die het verkopen. Saw Palmetto supplementen worden plots omgedoopt tot“Haaruitval Capsules”inclusief pakkende slogan “Voor Langer, Gezonder en Dikker Haar”.
Een gezondheidsclaim die volgens de cosmeticawet verboden is, maar waar nauwelijks tegen opgetreden wordt. Logisch ook. De cosmeticabranch is enorm. Het controleren ervan een onbegonnen taak. We doen het daarom zelf.
Motivatie artikel
De gezondheidsclaims die her en der rondgeslingerd worden, maakt het voor de lezer lastig zin en onzin van elkaar te onderscheiden. Daarnaast werken ze ook behoorlijk op onze zenuwen. In dit artikel beoordelen we of de gezondheidsclaims terecht zijn. We kijken in het bijzonder naar het effect van Saw Palmetto op DHT.
Saw Palmetto en DHT.
Wil je weten of een product haaruitval stopt? Dat meet je het effect op DHT. DHT staat voor dihydrotestosteron, een mannelijk androgeen dat primair verantwoordelijk is voor erfelijk haaruitval.[2] Het is een hormoon dat onstaat uit de interactie tussen testosteron en het enzyme 5 alpha-reductase.
Haarfollikels die in contact komen met DHT raken beschadigd en verliezen na verloop van tijd het vermogen om dik en lang haar te produceren. Het proces duurt enkele jaren, maar lijdt uiteindelijk tot wat wij androgenetic alopecia noemen ofwel mannelijk haaruitval.
Het medicijn finasteride stopt het haaruitval proces door de hoeveelheid DHT met circa 70% te verlagen.[3] Het doet dit door het 5 alpha-reductase enzyme te remmen, waardoor minder testosteron wordt omgezet in DHT.
Van Saw Palmetto wordt geclaimd dat het net als finasteride in staat is DHT te verlagen door het 5 alpha-reductase enzym te remmen. Op het internet wordt het geprezen als het natuurlijke alternatief voor finasteride. Tot voor kort stond het op Wikipedia zelfs op de lijst van geneesmiddelen die 5α-reductase remmen.
Een bewering die onjuist is en daarom door ons van de lijst is verwijdert. Een commerciele partij Permixon heeft diverse pogingen gewaagd om Saw Palmetto officieel als 5 alpha-reductase remmer te laten registreren bij de Europese Unie, maar die hebben de pogingen daartoe tot dusver verworpen.[4]
Desondanks blijft het gebruik van Saw Palmetto immens populair en daar is het PR team achter Permixon - een commerciele variant van Saw Palmetto - hoofdzakelijk verantwoordelijk voor.
saw palmetto als 5 alpha-reductase remmer
Het idee dat saw palmetto het enzyme 5 alpha-reductase remt is door meerdere studies bevestigd.[5] [6] [7] Het enzyme bestaat uit typen I, II en III. Finasteride remt 5α-reductase isoenzymen II en III terwijl Saw Palmetto I en II remt. Voor het stoppen van haaruitval is enzym II het belangrijkst. Alhoewel de studies bevestigen dat Saw Palmetto het enzyme kan remmen, vereisen de resultaten wel wat context. Namelijk dat deze remming extreem laag is en geen enkele klinische relevantie heeft voor het stoppen van haaruitval. Finasteride, is 18.000 keer krachtiger in het remmen van enzym type II in vergelijking met Saw Palmetto.
Effectiviteit van Saw Palmetto vs Finasteride in vitro
Een studie die vaak geciteerd wordt is het onderzoek uit 2005[8]; een studie die de 5-reductase activiteit van finasteride met Permixon® vergeleek in prostaat kankercellen. Hieronder volgt een naar het Nederlands vertaald citaat uit de studie:
Serenoa repens 10 ug/ml remde de activiteiten van beide isoenzymen duidelijk en in vergelijkbare mate 5aR-I, 72% afname; 5aR-II, 76% afname. Hoewel finasteride 5 nM een vergelijkbaar remmend effect had op 5R-II 83% afname vergeleken met Serenoa repens, had het bij de gebruikte concentratie geen effect op de 5R-I activiteit van de cellen.Op het eerste gezicht lijkt het erop dat beide middelen even effectief zijn. Een afname van 76% en 83% is immers nagenoeg gelijk. Dat ligt anders zodra je weet dat 5 nM finasteride gelijk is aan 0,00186 ug/ml finasteride. De studie vergeleek dus 10 ug/ml Saw Palmetto met 0,00186 ug/ml finasteride. Een verhouding van 5376:1 ofwel 5376 mg saw palmetto “was gelijk” aan 1 mg finasteride.
Maar, en dit is belangrijk: dit was een in vitro studie! Dat wil zeggen: een onderzoek dat is uitgevoerd in het laboratorium. Een dosis die effectief is in het lab, komt echter zelden overeen met die voor een levend organisme. Een dosis die effectief is in mensen zoals jij en ik.
Effectiviteit van Saw Palmetto vs Finasteride in vivo
Een studie die dit goed laat zien is het onderzoek uit 1994.[9] Een onderzoek die de effectiviteit van Saw Palmetto en finasteride onderzocht in het laboratorium in vitro, maar ook in een levend organisme in vivo. Uit het laboratoriumonderzoek bleek 1 mg finasteride net zo effectief te zijn als 5600 mg saw palmetto. Een verhouding van 1:5600 en nagenoeg gelijk is aan de verhouding uit de vorige studie 1:5376.[10]
In het tweede deel van het onderzoek, werd de dosis getest in een levend organisme; de rat. In dit onderzoek bleek een dosis van 0,1 mg finasteride effectief. Mits de verhouding van 1:5600 uit het lab ook geldt voor een levens organisme, kom je uit op een theoretisch dosis van 560 mg saw palmetto 0.1 x 5600.
Maar hoewel een dosis van 0,1 mg finasteride bij de rat voldoende was, bleek 560 mg saw palmetto dat niet. Sterker nog, zelfs een dosis van 1800 mg saw palmetto bleek geen geen enkel effect te hebben. Een verhouding van tenminste 1:18.000.
Dat de dosis verhouding afwijkt komt doordat de stoffen onderlingen verschillen in hoe ze worden geabsorbeerd, gemetaboliseerd en gedistributeerd in het weefsel.
Waarom Saw Palmetto niet effectief is
In het lab wordt saw palmetto geinjecteerd op de plaats waar het actief moet zijn: de cel. Zaken als biologische beschikbaarheid en absorptiesnelheid doen er dan niet toe. Dit is anders zodra het middel wordt ingenomen door een rat of een mens zoals ook gebleken is uit bovenstaande studie.
In het geval van finasteride - het middel wordt een stuk beter en sneller door het lichaam opgenomen. Saw Palmetto daarentegen heeft voor het verlagen van de DHT weinig praktische waarde. Een dosis van 18.000 mg komt namelijk overeen met 50 capsules van 360 mg.
En je moet hierbij onthouden dat zelfs een verhouding van 1:18.000 voor saw palmetto niet genoeg was. We hebben het hier dus over het minimum. De enige studie die het effect van saw palmetto op de DHT in mensen heeft onderzocht, vond geen effect.[11] In deze studie verlaagde een dosis van 5 mg finasteride het serum DHT al na 12 uur met 65%, terwijl een dosis van 320 mg Permixon geen enkel effect had.
Slotwoord
Voor het behandelen van haaruitval is saw palmetto niet effectief gebleken. Laboratoriumstudies tonen weliswaar een effect, maar gebruikte daarbij een extreem hoge doses waardoor het middel vanuit praktisch oogpunt niet relevant is.
Dat Saw Palmetto tot op de dag van vandaag toch gezien wordt als een effectieve DHT blocker lijkt vooral het gevolg van een goed PR team achter het merk Permixon. Een merk dat eigendom is van Pierre Fabre Laboratories; een farmaceutische bedrijf dat in 1984 en 1996 twee studies publiceerde die beiden werden uitgevoerd door hun eigen onderzoekers en in hun eigen research centre, het Centre de Recherches Pierre Fabre.[12][13]
laboratoriumstudies waarbij celculturen aan zo’n extreem hoge concentratie saw palmetto werden blootgesteld dat het mogelijk de cellulaire functie vernietigde. Resultaten uit deze studies zijn daardoor onbruikbaar. Anti-haaruitval claims lijken vooral een tactisch middel te zijn om de verkoop te stimuleren en de omzet te vergroten.
Wij achten de effectiviteit van saw palmetto ongerond en niet bewezen. Voor de behandeling van haaruitval is het middel ongeschikt en een verspilling van je tijd.