Oorzaken en Behandelingen van Kaalheid: De Rol van Testosteron

Inleiding tot Testosteron en Kaalheid

Testosteron is een belangrijk hormoon in het menselijk lichaam dat een cruciale rol speelt bij verschillende functies zoals spierontwikkeling, libido en haargroei. Hoewel testosteron wordt geassocieerd met mannelijke eigenschappen, speelt testosteron indirect ook een belangrijke rol bij het ontstaan van kaalheid bij mannen (alopecia androgenetica). Dit komt doordat testosteron wordt omgezet naar het hormoon dihydrotestosteron (DHT) - het hormoon dat de haarzakjes beschadigt totdat het na verloop van tijd niet meer in staat is nog haar te produceren. In dit artikel verkennen we de relatie tussen testosteron en haaruitval, leggen we uit hoe DHT haaruitval veroorzaakt en bieden we inzichten in effectieve behandelingen en preventieve maatregelen.

De Rol van Dihydrotestosteron (DHT)

Zoals eerder benoemd is het hormoon DHT de meest voorkomende oorzaak van haaruitval, ook bekend als alopecia androgenetica of simpelweg mannelijk kaalheid. DHT ontstaat doordat het via het het enzym 5-alpha-reductase van testosteron wordt omgezet in dihydrotestosteron (DHT). Bij mannen die hier genetisch gevoelig voor zijn, hecht DHT zich aan receptoren in de haarfollikels op de hoofdhuid. Deze binding veroorzaakt schade aan de haarfollikels wat uiteindelijk leidt tot een verkorting van de groeifase, haarfollikelminiaturisatie, verminderde haardichtheid en kale plekken. 

Verkorting van de groeifase:

Normaal gesproken doorloopt een haarfollikel drie fasen: de anagene fase (groeifase), de catagene fase (overgangsfase) en de telogene fase (rustfase). De anagene fase kan normaal gesproken meerdere jaren duren, maar blootstelling aan DHT verkort deze fase aanzienlijk. Dit betekent dat haar steeds voor een kortere periode groeit voordat het de overgangs- en rustfase ingaat​.

Gevolgen van een verkorte groeifase:

Haarfollikelminiaturisatie: Door de herhaalde blootstelling aan DHT krimpen de haarfollikels en produceren ze steeds dunner en korter haar. Uiteindelijk stoppen de beschadigde haarfollikels volledig met het produceren van haar, wat resulteert in kale plekken, vooral op de kruin en de haarlijn
Verminderde haardichtheid: Naarmate meer haarfollikels worden aangetast, wordt het haar korten, dunner en minder vol.
Kale plekken: Uiteindelijk kunnen de beschadigde haarfollikels helemaal geen haar meer produceren. Dit leidt tot de ontwikkeling van kale plekken, veelal te herkennen aan een terugtrekkende haarlijn en het ontstaan van inhammen.

Kort samengevat

Wanneer haarzakjes worden blootgesteld aan DHT, veroorzaakt dit hormoon schade die de groeifase van het haar verkort. Hierdoor krimpen de haarfollikels en produceren ze steeds dunner en korter haar, wat uiteindelijk resulteert in kale plekken. 

Genetische Factoren bij Haaruitval

De gevoeligheid van haarfollikels voor DHT is grotendeels erfelijk bepaald. Mensen met een familiegeschiedenis van kaalheid hebben een hogere kans om zelf haaruitval te ervaren. Genen spelen een rol in de mate van gevoeligheid van haarzakjes voor DHT, wat leidt tot haarfollikelminiaturisatie en uiteindelijk haarverlies​. Uit studies blijkt dat circa 50% van de mannen onder de 50 jaar last heeft van erfelijk haaruitval.

Deze vorm van haaruitval ontstaat al in de late tienerjaren tot vroege twintig jaren. Wanneer erfelijke haaruitval onbehandeld blijft, verliest men gemiddeld 15-20% van het haar per jaar. Dit kan leiden tot aanzienlijke kaalheid over een periode van 10-15 jaar, waarbij het haar in de kroon en aan de voorkant van de hoofdhuid het meest wordt aangetast. Gelukkig bestaan er vandaag de dag ook zeer effectieve haargroeimiddelen om haaruitval te behandelen.

Effectieve Behandelingen voor Haaruitval

Minoxidil

Minoxidil is een topische behandeling die de haargroei bevordert door de bloedtoevoer naar de haarfollikels te verbeteren. Het wordt vaak gebruikt in een concentratie van 2% of 5% en moet twee keer per dag worden aangebracht. Bij dagelijks gebruik zorgt Minoxidil voor dikker haar en een vertraging van het haaruitval proces. Let op: het effect van minoxidil is tijdelijk en werkt tot maximaal 2 jaar.

Finasteride

In tegenstelling tot Minoxidil is Finasteride een medicijn dat wel haaruitval stopt. Artsen schrijven finasteride voor bij de behandeling van mannelijke kaalheid (erfelijke kaalheid). Het werkt door het enzym 5-alpha-reductase te remmen, wat de omzetting van testosteron naar dihydrotestosteron (DHT) blokkeert.

Een dagelijks dosis finasteride verlaagt de DHT-niveaus in de hoofdhuid met ongeveer 60-70% en helpt de progressie van haaruitval te stoppen en de haargroei te bevorderen. Circa 2% van de mannen ervaart bijwerkingen zoals een verminderd libido en erectiestoornissen.

Uit verschillende klinische studies blijkt dat finasteride zeer effectief is:

In een tweejarige studie met 1.553 mannen rapporteerde 83% van de deelnemers geen verdere haaruitval en zelfs een verbetering van de haargroei.
Een vijfjarige studie toonde aan dat 90% van de mannen geen verdere haaruitval ervaarde​​.

Herstel van haargroei is ook significant: Ongeveer 65% van de mannen zag een duidelijke verbetering in haargroei na één jaar gebruik van finasteride.
Na twee jaar rapporteerde 48% van de mannen een significante haargroei op de kroon van hun hoofd​.

Langetermijn effecten zijn ook veelbelovend: Een vijfjarige studie liet zien dat mannen die consistent finasteride gebruikten, een stabilisatie van haarverlies en in veel gevallen een toename van haardichtheid ervaarden.

Finasteride biedt een effectieve oplossing voor het behandelen van mannelijke kaalheid door DHT-niveaus te verlagen, wat haaruitval stopt en haargroei bevordert. Het gebruik van finasteride vindt altijd plaats onder begeleiding van een arts of dermatoloog en verkrijgbaar op recept bij de apotheek of via een online recept via MenScript

Haartransplantaties

Haartransplantaties zijn een chirurgische optie waarbij haarfollikels van een donorgebied naar de kalende gebieden worden verplaatst. Dit biedt een permanente oplossing voor kaalheid, hoewel de procedure kostbaar kan zijn en meerdere sessies kan vereisen​.

Natuurlijke Remedies en Levensstijlveranderingen

Op het internet vind je talloze claims die beweren dat het gebruik van bepaalde kruiden of vitamines haaruitval tegen te gaan. Let op: deze claims zijn onzin. Het gebruik van bijvoorbeeld Alpecin cafeïne shampoo, Biotine (haarvitamine), Saw Palmetto of Viviscal zijn ondanks de claims nutteloos. Voor meer informatie over de ineffectiviteit van enkele van deze producten kun je de artikelen lezen: Cafeïne shampoo zinloos tegen haaruitval of Biotin werkt niet tegen haarverlies .

Ontkrachting van Mythen over Testosteron en Kaalheid

Er bestaat een hardnekkig misverstand dat hoge testosteronspiegels direct verantwoordelijk zijn voor haaruitval. In werkelijkheid is het niet de hoeveelheid testosteron, maar de gevoeligheid van haarfollikels voor DHT die haaruitval veroorzaakt. Sporten of andere activiteiten die testosteron verhogen, dragen alleen bij aan extra haarverlies mits men genetisch gevoelig is voor DHT. Mannen met haarzakjes die niet gevoelig zijn voor DHT ervaren daarentegen geen extra haarverlies. Waarom het haar bij de ene man wel gevoelig is voor DHT terwijl dit bij de ander niet zo is wordt momenteel nog onderzocht.

Preventietips voor Haaruitval

Beheer Testosteronniveaus: Gebruik natuurlijke supplementen en vermijd anabole steroïden.
Gezonde Voeding: Zorg voor een dieet rijk aan vitaminen en mineralen die essentieel zijn voor haargroei.
Stressmanagement: Praktijken zoals meditatie en yoga kunnen helpen stress te verminderen, wat een bekende factor is in haaruitval​.

Veelgestelde Vragen

Wat is de rol van testosteron bij haaruitval? Testosteron zelf veroorzaakt geen haaruitval, maar de omzetting ervan in DHT kan haarfollikels beschadigen bij mensen die genetisch gevoelig zijn.
Hoe beïnvloedt DHT haarfollikels? DHT verkort de groeifase van het haar en veroorzaakt de krimp van haarfollikels, wat leidt tot haarverlies.
Kunnen levensstijlveranderingen haaruitval voorkomen? Ja, een gezonde levensstijl, inclusief een gebalanceerd dieet en stressmanagement, kan bijdragen aan het voorkomen van haaruitval.
Wat zijn de bijwerkingen van Finasteride? Mogelijke bijwerkingen van Finasteride zijn onder andere verminderd libido, erectiestoornissen en verminderde vruchtbaarheid.
Is haaruitval door testosteron omkeerbaar? Haaruitval door de werking van DHT kan gedeeltelijk worden omgekeerd met behandelingen zoals Minoxidil en Finasteride, vooral als ze vroeg worden ingezet.